روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (AHP فازی)
در روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی دیدیم که میتوان تعدادی گزینه را براساس تعدادی معیار یا زیرمعیار رتبه بندی کرد. در این تکنیک اعداد به صورت قطعی (crisp) بودند. یعنی برای هر مقایسه یک عدد در مقیاس لیکرت اختصاص پیدا میکرد که دقیقا برابر با همان عدد بود. نه کمتر و نه بیشتر. اما در روش ahp فازی امتیازات یا اعداد نسبت داده شده به مقایسه ها می توانند مقداری کمتر یا بیشتر را نیز قبول کنند. به عبارتی، یک بازه را میتوان برای عدد در نظر گرفت. معمولا اعداد فازی به صورت اعداد مثلثی تعریف می شوند. عدد (l,m,u) یک عدد فازی مثلثی است که l کران پایین و u کران بالا است. همچنین عدد m را میتوان به عنوان میانگین یا مد در نظر گرفت. مثلا، فرض کنید که برای پذیرش در یک مدرسه خاص معدل ۱۷ قابل قبول است. بدیهی است که افراد با معدل بالاتر از ۱۷ نیز پذیرش می شوند. یعنی u=20 است. همچنین ممکن است برای معدل ۱۶.۸۵ به بالا نیز استثنائاتی قائل شویم. از این رو l=16.85 در نظر گرفته میشود. بنابراین میتوان این عدد را به صورت فازی مثلثی (20، 17، 16.85) نوشت.
تمامی اعداد در روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی از حالت قطعی به حالت فازی نوشته میشوند. دلیل این کار غلبه بر ابهام است. یعنی زمانی که نظر کارشناسان همراه با عدم قطعیت است، میتوان یک کران پایین و بالا را در نظر گرفت تا دقت محاسبات بالا رود. تفاوتی که روش AHP فازی با حالت قطعی دارد این است که جدول مقایسه زوجی براساس روش هایی مانند آنالیز توسعه چانگ حل میشود و نه بر اساس تکنیک بردار ویژه. زمانی که وزن جدول مقایسات زوجی به دست آمد، مشابه روش AHP عمل میکنیم. یعنی ماتریس تصمیم ها را تشکیل میدهیم و در هم ضرب می کنیم تا وزن نهایی گزینه ها به دست آید. پس دقت کنید که تنها تفاوت در نحوه محاسبه وزن جدول مقایسه زوجی است.
لازم به ذکر است که روش تحلیل توسعه ای چانگ تنها روش محاسبه اوزان جدول مقایسه زوجی فازی نیست. تکنیک های مختلف دیگری نیز توسعه پیدا کردند که میتوان از آنها استفاده کرد. هر روشی که شما به کار می برید بایستی برای به کارگیری آن توجیه داشته باشید. از آنجا که معمولا بر اساس روش چانگ ahp فازی انجام میشود، پس سعی کنید که مزایای رویکرد جدیدی که به کار می برید را نسبت به چانگ در نظر بگیرید و یا اینکه معایبی را برای تکنیک چانگ بیان کنید.
برای محاسبه نرخ ناسازگاری میتوان عدد m را برای تمامی مقایسات در نظر گرفت و نرخ ناسازگاری را محاسبه کرد. دقت کنید مه منظور از m عدد میانه در اعداد فازی است که لزوما برای تمامی مقایسات یکسان نیست. البته روش های دیگری نیز وجود دارند که میتوانید نرخ ناسازگاری جدول مقایسات زوجی فازی را بر اساس آنها محاسبه کنید. در آموزش روش ahp فازی این تکنیک ها معرفی شده اند که در وبسایت دیتا هارنسینگ این آموزش ها موجود است.
قدم های روش ahp فازی:
- تشکیل ساختار سلسله مراتبی مسئله
- تهیه پرسشنامه بر اساس مقیاس مقایسات فازی
- تشکیل جدول مقایسات زوجی
- محاسبه نرخ ناسازگاری و تهیه جدول های مقایسات زوجی سازگار
- ادغام پرسشنامه ها در صورتی که بیش از یک کارشناس برای نظر دهی دارید
- محاسبه اوزان جداول بر اساس روش چانگ، میخایلو و …. .
- تشکیل ماتریس های تصمیم
- ضرب ماتریس های تصمیم و بدست آوردن وزن نهایی گزینه ها